- ACT
- Aktualności
- Artykuły
- ataki paniki
- Bezpłatna pomoc
- CBT
- depresja
- diagnoza
- Grupy wsparcia
- lęk
- psychoterapia
- relaksacja
- senior
- sprawność intelektualna
- strach
- terapia schematów
- Terapie grupowe
- uzależniania
- Warsztaty
- zaburzenia nastroju
Jak zachować sprawność intelektualną w wieku senioralnym?
10 września 2021
Z wiekiem pogarsza się wydajność procesów poznawczych, tj.:
- wydłuża się czas reakcji,
- spada sprawność uwagi,
- pogarsza się pamięć,
- pogarsza się inteligencja płynna.
Współcześni badacze zauważają zanik lub pogorszenie sprawności tych obszarów w mózgu, które odpowiadają za funkcje zarządzające. Funkcje zarządzające to procesy kontrolne, które odpowiadają za kierowanie, monitorowanie i planowanie zachowań celowych.
4 komponenty (składniki) funkcji zarządzających, które ulegają pogorszeniu wraz z wiekiem:
- giętkość poznawcza – przerzutność uwagi,
- hamowanie – powstrzymanie się od narzucających się reakcji,
- pamięć operacyjna – zdolność do utrzymywania w pamięci informacji potrzebnych do wykonania zadania,
- planowanie – zamiar podjęcia określonych działań, nastawionych na osiągnięcie celu.
Sprawność procesów poznawczych pogarsza się na skutek zmian neurodegeneracyjnych w płatach czołowych mózgu. W późnej dorosłości istnieje możliwość zachowania rezerwy poznawczej w dobrej kondycji. Dzięki odpowiedniej aktywności istnieje możliwość zachowania sprawnego funkcjonowania, a także kompensowania ubytków w tych zakresie. Dzieje się tak dlatego, że nasz mózg ma zdolność plastyczności neuronalnej.
Neuroplastyczność to zdolność tkanki nerwowej do tworzenia nowych połączeń, mających na celu ich:
- reorganizację,
- adaptację,
- zmienność,
- samonaprawę.
Jak zachować sprawność intelektualną?
Badania pokazały, że sprawność fizyczna w późnej dorosłości poprawia funkcje poznawcze, czyli pamięć, uwagę, koncentrację, spostrzeganie oraz funkcje zarządzające. Podejmowanie różnorodnych aktywności, w tym inicjowanie działań w czasie wolnym, zamiast biernego siedzenia jest także pomocne na naszej sprawności.
Ważna jest także aktywność kulturalna.
Aktywność edukacyjna w późniejszym wieku, także ta nieformalna jest niezwykle ważna dla zachowania sprawności mózgu.
W stymulacji mózgowej istotną rolę odgrywają ćwiczenia koordynacji wzrokowo-przestrzennej – układanie puzzli, nauka kroków tańca lub sekwencji ruchów podczas ćwiczeń aerobiku czy też wyszukiwanie różnic pomiędzy dwoma obrazkami, albo przerysowanie skomplikowanej figury geometrycznej, a potem próba odtworzenia jej kształtu z pamięci.
Prawie każdy sport będzie stymulował koordynację wzrokowo – przestrzenną, aby koordynować, co można zobaczyć na własne oczy wraz ruchem ciała. W zależności od dyscypliny sportu, koordynacja ręka-oko (koszykówka, tenis) lub koordynacja oko-stopa (nordicwalking, piłka nożna, biegi itp.) będzie bardziej dominująca.
Dla utrzymania sprawności naszego intelektu warto jest wykonywać operacje odwrócone, tj. czynności w odwrotnej kolejności. Może to być np. odliczanie wstecz – odliczanie od 100 do zera. Jeśli uznamy, że to zbyt łatwe, możemy na przykład odliczać co 3. Albo mycie zębów niedominującą ręką (dla praworęcznych – lewą, a dla leworęcznych – prawą).
Innym przykładem są ćwiczenia naprzemienne z przekraczaniem linii środkowej ciała, np. wodzenie oczami z lewej na prawą i z powrotem. Horyzontalne (poziome) ruchy gałek ocznych stymulują współpracę lewej i prawej półkuli mózgu. Można też kreślić oczyma leniwe „ósemki” – raz w jedną, raz w drugą stronę. Ćwiczenie to można także wykonywać oburącz, rysując w powietrzu leniwe ósemki. Inną opcją jest kreślenie ósemek wyprostowaną ręką z uchem przytulonym do ramienia (pozycja „słonia”).
Można też ćwiczyć ujmowanie podobieństw i różnic pomiędzy pojęciami, a także planowanie (np. układanie listy zakupów, czynności do wykonania).
Autor tekstu: Agnieszka Kraska
Źródło:
- PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, 2013 * tom 18, nr 4, s. 83–93
- http://www.ejournals.eu/Psychologia-Rozwojowa/
- Czasopismo Psychologiczne, Tom 7, Nr 2, 2001, 185-200
- http://www.czasopismopsychologiczne.pl/files/articles/2001-7-organizacja-funkcjonalna-procesw-poznawczych-w-otpieniu_-depresji-i-starzeniu-si.pdf