O co zapyta terapeuta podczas pierwszych konsultacji w gabinecie?

25 października 2021

Postępowanie diagnostyczne to wyjaśnienie, w jaki sposób psychologiczny rozwój pacjenta i jego osobista historia doprowadziły do prezentowanych objawów i problemów.

W tym celu terapeuta podczas pierwszych kilku sesji z pacjentem przeprowadza wywiad strukturalny, który bada poziom organizacji osobowości pacjenta.

O co pyta terapeuta?

Terapeuta pyta o wydarzenia życia pacjenta oraz o jego stosunek do niektórych obszarów funkcjonowania. Zachęca do swobodnych wypowiedzi na takie tematy, jak:

1). trudności i problemy pacjenta, które były przyczyną zgłoszenia się na terapię,

2). przebieg symptomów w czasie i kolejność pojawiania się problemów,

3). sposoby funkcjonowania pacjenta w różnych sytuacjach i rolach społecznych,

4). oczekiwania wobec leczenia.

Terapeuta, żeby zbadać tożsamość pacjenta, zapyta o kwestie związane z aktywnością zawodową (rodzaj, wymiar czasowy, satysfakcję, stabilność, zaangażowanie, ambicje, cele), a także z edukacją i rozrywką. Zapyta o to, jak spędzasz czas wolny (rodzaje hobby, wymiar czasowy i częstotliwość, aktywność w weekend, zainteresowanie kulturą, wolontariat i in.).

Poprosi również o zdefiniowanie siebie samego: „opowiedz o sobie, co jest dla ciebie najbardziej charakterystyczne, co odróżnia cię od innych”. Zapyta też  dlaczego taki jesteś (w odczuciu własnym) oraz czy obraz ten zmieniał się w ciągu ostatnich lat (stabilność w czasie).

Kolejną kwestią do omówienia będę relacje intymne pacjenta: („Czy był Pan/Pani w związku w ciągu ostatnich 5 lat? Która była najważniejsza?) oraz poczucie własnej wartości: („Czy porównuje Pan/Pani często innych do siebie?”, „Czy ma Pan/Pani duże wahania poczucia własnej wartości?”).

W psychoterapii (np. psychodynamicznej) opartej o teorię relacji z obiektem, ważne jest ustalenie obrazu innych w oczach pacjenta.  

• Kto jest dla pacjenta najważniejszą osobą  w obecnym życiu?
• Czy trudno jest pacjentowi określić, co czują i myślą inni?
• Czy zdarzyło się być zaskoczonym pacjentowi co do tego, co inni o nim myślą?
• Czy pacjent doświadcza poczucia niepewności co do tego, co inni myślą o nim, nawet
  w bliskich relacjach; czy to jest źródło trudności dla pacjenta?

W obszarze rodzinnym ważne będzie ustalenie relacji pomiędzy poszczególnymi członkami oraz ważniejszych wydarzeń z historii życia.

W obszarze relacji z obiektem, ważne będzie pogłębienie tematu relacji interpersonalnych, bliskich przyjaźni, czas trwania relacji, sposób i częstotliwość kontaktu, konsekwencja kontaktu w czasie i relacji rodzinnych.

Terapeuta zbada też sposób radzenia sobie pacjenta z trudnościami. Zapyta o to czy:

• Gdy pacjent spodziewa się stresującego wydarzenia, czy poświęca czas na planowanie, aby sobie z tym poradzić?
• Czy robi listy zadań?
• W stresującej sytuacji, gdy czuje bezradność, czy potrafi to odłożyć czy męczy go to?
• Czy w stresie traci zdolność do przejrzystego myślenia?
• Czy jest samokrytyczny?
• Czy musi robić rzeczy w określony sposób?
• Czy uważa się albo ludzie nazywają go pesymistą?
• Czy dużo martwi się, myśli o nadchodzących sytuacjach?
• Czy martwi się odległymi zagrożeniami, jak: atak terrorystyczny, choroba? Czy pojawia się to często?
• Czy ekscytują pacjenta nowe wyzwania, czy raczej boi się zmian?

W obszarze agresywności terapeuta zapyta o:

dbanie o zdrowie własne, badania kontrolne, ewentualne okaleczanie siebie, tendencje samobójcze, ale też o wybuchy złości, prowokowanie kłótni, intencjonalne ataki na innych, zawstydzanie innych, knucie planów zemsty.

Pojawią się pytania o wartości moralne, oszukiwanie innych, przekręcanie faktów, przypisywanie sobie zasług, poczucie winy.

Wszystkie te pytania zadawane są z pełnym poszanowaniem komfortu i dyskrecji pacjenta, przy zapewnieniu poufności sesji. Rolą terapeuty jest stworzenie takiej atmosfery w gabinecie, żeby pacjent mógł mu zaufać i przełamać własny wstyd i skrępowanie.

W rozmowie pacjenta z terapeutą ważna jesz szczerość i autentyczność.

Autor tekstu: Agnieszka Kraska

Źródło:

• Cierpiałkowska L., Soroko E. „Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej”. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. (2007).
• Gabbard G.O. „Psychiatria psychodynamiczna w praktyce klinicznej”. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (2009).